Siltanatiya Rûmê

سلجوقیان روم
Siltanatiya Rûmê; سلجوقیان روم
	Sirûd: ;
Paytext	Qonye (1098–1307); Nîkea (1077–1098) ;
Zimanên fermî	zimanê farisî ;
Zimanên tên bikaranîn	yewnaniya serdema navîn; zimanê farisî (zimanên fermî); Tirkiya Anatolyayê ya Kevn; Proto-Oghuz ;
Rêveberî	keyîtî
Avakirin

Siltanatiya Rûmê dewletekî misilmanên sunî bû ku piştî Şerê Milazgirê ji aliyê tirkên selcûqî^[1] li ser erd û gelên Bîzansî (Rûm) yên Anatolyayê hatiye avakirin. Navê Rûm ji bo Împeratoriya Romaya Rojhilat a serdema navîn û gelên wê, wek ku di tirkiya îro de maye hevwate bû.^[2]

Siltanatiya Rûmê di sala 1077an de ji Împeratoriya Selçûqiyan a Mezin ku di bin serokatiya Silêman îbn Qutalmiş de bû veqetiya, tenê şeş sal piştî ku parêzgehên Bîzansî yên Anatolyaya navîn di şerê milazgirê (1071) de hatin zeft kirin. Paytexta wê pêşî bajarê Îznîk û piştre jî bajarê Qonyeyê bû. Di dawiya sedsala 12an û di destpêka sedsala 13an de gihîştiye bilindahiya hêza xwe yê dema ser ket ku benderên sereke yên Bîzansê li peravên Deryaya Navîn û Deryaya Reş bigire. Li rojhilat jî siltaniye gihiştiyê heya gola Wanê. Ji Îranê û Asyaya Navîn bazirganiya bi rêya Anatolyayê bi sîstema karwanserayan dihat pêşxistin.

Hilweşîna dewleta Selçûqiyana Anatolyayê gelek mîrgehên anatolyayê yên biçûk (mîrektiyên tirkan) li pey xwe hiştin ku di nav wan de xanedana Osmaniyan jî hebû ku di dawiyê de erdên mayî hate bidestxistin û dibe sedema avakirin Împeratoriya Osmaniyan.

Hikûmdarên siltanatiyê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Siltan	Dema hikûmê	Notkirin
1. Qutalmîş	1060–1064	Tekoşîn bi hikûmdar Alp Arslan ji bo cîbicîkirina textê Selçûkî yên Împeratorî.
2. Silêman ibn Qutalmîş	1075–1077 de facto hikûmdara tirkmenên derûdora bajarên İznik û İzmitê; 1077–1086 Siltanê fermî û naskirî a Rûm ji aliyê Melik-Şah I ji Selcûqiyên mezin	Damezrênerê Siltanatiya Selçûqiyan a Anatolyê ku paytexta wî li Îznikê ye
3. Qilic Arslan I	1092–1107	Siltana yekem a Qonyeyê
4. Melik Şah	1107–1116
5. Mesûd I	1116–1156
6. Izedîn Qilic Arslan II	1156–1192
7. Giyasedîn Key Xusrew I	1192–1196	Hikûmkirina yekem
8. Ruknedîn Silêman II	1196–1204
9. Qilic Arslan III	1204–1205
(7.) Giyasedîn Key Xusrew I	1205–1211	Hikûmkirina duyem
10. Izedîn Key Kaûs I	1211–1220
11. Elaedîn Key Qubad I	1220–1237
12. Giyasedîn Key Xusrew II	1237–1246	Piştî mirina wî, siltanat heta sala 1260an parve bû, dema ku Kiliç Arslan IV yekane di hikûmê de ma.
13. Izedîn Key Kawûs II	1246–1262
14. Ruknedîn Qilic Arslan IV	1249–1266
15. Elaedîn Key Qubad II	1249–1254
16. Giyasedîn Key Xusraw III	1266–1284
17. Giyasedîn Mesûd II	1282–1296	Hikûmkirina yekem
18. Elaedîn Key Qûbad III	1298–1302
(17.) Giyasedîn Mesûd II	1303–1308	Hikûmkirina duyem