Václav Havel

Václav Havel

President of the Czech Republic (en)
2 sibat 1993 - 2 sibat 2003
- Václav Klaus (en)
President of Czechoslovakia (d)
29 kanûna pêşîn 1989 - 20 tîrmeh 1992
Gustáv Husák -
Spokesperson of Charter 77 (d)

Jidayikbûn	5ê çiriya pêşîn a 1936an Prag (Çekoslovakya)
Mirin	18ê kanûna pêşîn a 2011an (75 salî) Hrádeček (d)
Cihê goristanê	Vinohrady Cemetery (en) (dp. 4ê kanûna paşîn a 2012an)
Hevwelatî	Çekoslovakya, Komara Çekî
Cîwar	Rašínovo nábřeží 78 (d) (1936-1971), U dejvického rybníčku (d) (1977), Rašínovo nábřeží 78 (d) (1986-1993)
Perwerde	Faculty of Theatre, Academy of Performing Arts in Prague (en) Czech Technical University in Prague (en) (1955-1957) Akademické gymnázium Štěpánská (d) (heta 1955an)
Pîşe	Nivîskar, şanonivîs, siyasetmedar, rejîsor, helbestvan, derhênerê fîlman, aktîvîstê mafên mirovan, dissident, ceribanvan, fîlozof, rojnamevanê alîgir
Bav	Václav Maria Havel (d)
Dê	Božena Vavrečková (d)
Xwişk û bira	Ivan M. Havel (en)
Hevjîn	Olga Havlová (en) (ji 1964 heta 1996) Dagmar Havlová (en) (ji 1997 heta 2011)
Xizm	Dagmar Havlová (d) (sister-in-law) Hugo Vavrečka (d) (bapîr) Vácslav Havel (d) (bapîr)
Karder	Brewery Krakonoš (en) (1974), Divadlo Na zábradlí (d) (1960-1968), University of Chemistry and Technology (en) (1951-1955), Divadlo satiry (d), Divadlo ABC (d), Q78852830, Osvobozené divadlo (en), City Theatres of Prague (d), Divadlo státního filmu (d), Divadlo V + W (d)
Qadên xebatê	Şano, drama, opinion journalism (en), siyaset
Partiya siyasî	Civic Forum (en) (1989-1991)
Endamê	Civic Forum (en) Akademiya Amerîkî ya Huner û Zanistî (en) Bavarian Academy of Fine Arts (en) Club of Rome (en) Junák (en) Royal Society of Literature (en) Committee for the Defense of the Unjustly Prosecuted (en) German Academy for Language and Literature (en) Czech Helsinki Comitee (en) Charter 77 (en)
Malper	www.vaclavhavel.cz
Xelat	Lîsteya berfireh Evelyn F. Burkey Award (en) Honorary doctor of the Hebrew University of Jerusalem Honorary doctor of the University of Warsaw (d) Karel Čapek Prize Honorary doctorate of Haifa University (d) Honorary doctor of the Bar-Ilan University (d) Order of the Star of Jordan (en) Honorary doctor of the Dresden University of Technology (d) Delta Prize for Global Understanding (en) Order of the Three Stars, 1st Class (d) Philadelphia Liberty Medal (en) (1994) Honorary doctor of the University of Padua (d) Honorary citizen of Prague (d) Order Ecce Homo (d) Order of the Chrysanthemum (en) Princess of Asturias Awards (en) Fellow of the Royal Society of Literature (en) Participant in the resistance and resistance against communism (d) Saint George medal (d) Čestná medaile T. G. Masaryka (d) Grand Collar of the Order of Liberty (d) Concordia Prize (d) Democracy Service Medal (en) Austrian State Prize for European Literature (en) (1968) Erasmus Prize (en) (1986) Xelata Olof Palme (en) (1989) Peace Prize of the German Publishers' and Booksellers' Association (en) (1989) Gottlieb Duttweiler Prize (d) (1990) Four Freedoms Award – Freedom Medal (d) (1990) Honorary doctorate of the Vrije Universiteit Brussel (1990) International Simón Bolívar Prize (1990) Grand Cross of the Legion of Honour (en) (1990) Honorary citizen of Plzeň (d) (1990) Grand Collar of the Order of the Southern Cross (d) (1990) Honorary doctor of the Université libre de Bruxelles (d) (1991) Sonning Prize (en) (1991) Charlemagne Prize (en) (1991) Indira Gandhi Peace Prize (en) (1993) Theodor Heuss Award (d) (1993) Order of the White Eagle (en) (1993) Order of Freedom of the Republic of Slovenia (en) (1993) Catalonia International Prize (en) (1995) Geuzenpenning (en) (1995) Honorary doctorate of the Masaryk University (d) (1995) Nîşana Terîqeta Îsabela Katolîk (d) (1995) Grand Cross of the Order of the Bath (d) (1996) Collar of the Order of the Cross of Terra Mariana (d) (1996) Order of the Oriental Republic of Uruguay (en) (1996) Order of Rio Branco (en) (1996) Order of the Liberator General San Martín (en) (1996) Fulbright Prize (d) (1997) Princess of Asturias Award for Communications and Humanities (d) (1997) Prix mondial Cino Del Duca (en) (1997) Order of al-Hussein bin Ali (en) (1997) Grand Cross of the Order of Vytautas the Great (d) (1999) German citizenship price (d) (2000) Grand Cross Special Class of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany (d) (2000) Order of State of Republic of Turkey (en) (2000) Lagun Onari (en) (2001) Commandeur des Arts et des Lettres‎ (en) (2001) Grand Cross with Chain of the Order of Merit of the Republic of Hungary (civil) (d) (2001) Knight Grand Cross of the Order of Merit of the Italian Republic (en) (2002) Ambassador of Conscience Award (2003) Freedom Award (en) (2003) Deutscher Nationalpreis (d) (2003) Grand Cross of the Order of the White Double Cross‎ (d) (2003) Companion of the Order of Canada (d) (2003) Presidential Medal of Freedom (2003) Gandhi Peace Prize (en) (2003) Order of Tomáš Garrigue Masaryk, 1st class (d) (2003) Collar of the Order of the White Lion (d) (2003) Light of Truth Award (en) (2004) Order of Brilliant Star (en) (2004) Monismanien Prize (en) (2005) Austrian Decoration for Science and Art (en) (2005) Bridge Prize of the City of Regensburg (2006) Order of Prince Yaroslav the Wise, 3rd class (d) (2006) Honorary doctor of the University of Liège (d) (2007) Point Alpha Prize (d) (2008) Jaroslav Seifert Prize (en) (2008) Giuseppe Motta Medal (en) (2008) Quadriga (en) (2009) 1st of June Award (2009) Franz Kafka Prize (en) (2010) St. George's Order of Victory (en) (2011) Eugen Kogon Award (2012) Honorary citizen of Budapest (d) (2013)

Xebatên navdar

Antikódy (d), The Garden Party (d), Leaving (d), The Power of the Powerless (d), The Memorandum (d)

Şanenav

Wêneyê goristanê

Václav Havel (bilêvkirina bi kurdî:Vatslav Havel) (5ê çiriya pêşîn a sala 1936ê li Pragê hatiye dinyayê - 18ê kanûna pêşîn a 2011an) nivîskar û şanonamenivîsê çek. Ew dawîn serkomarê Komara Çekoslovakyayê û serokkomarê herî pêşîn yê Çekya bû.

Jiyan

Desptêka Jiyanê

Vatslav Havil di malbateka navdar da mezin bû ko ji nêzîk ve girêdayî bûyerên kultûrî û siyasî yên Çêkoslovakiyayê di navbera salên 1920an û 1940an da bû. Ji ber van girêdanên bi siyasetê ra, komûnîstan nehêla ko li 1951ê nehêla ew bi awayekê fermî xwîndina xwe bidomînit. Li destpêka salên 195an wî wekî harîkarê ezmûngeheka kîmyayî kar dikir û êvaran jî xwîndina xwe berdewam dikir. Wî li 1954ê xwîndina navendî imamkir. Ji ber sedemên siyasî nehêlan ew xwîndina xwe ya piştî navendiyê li warên mirovantiyê bidomînit. lewma ew neçar ma ko bêdilê xwe li Zankoma (kolîja) Aboriyê li Zanîngeha Yeknîkî ya Çêkyayê bixwînit. Piştî du salan, xwîndina xwe hêla.

Kevneşopa kultûrî a malbata wî karekê weha li wî kir ko li pey bihayên kultûrî yên Çêkiyayê ko li wan salan dihatin bin-pêkirin biçit. Piştî xizmeta leşkirî li salên 1957-59ê, wî wekî karkerekê depa şanoyê li Pragê kar kir û bi rêya nameyan li Zankoma Şanoyê li Akademya ya Hunerên Bicihkirinê li Pragê xwîndina xwe di warê dramayê dûmand. Jib o caran pêşîn şanoyeka wî bi navê Mehvaniya li Bexçeyî li sala 1963ê hat nîşa dan.

Piştî depesrkirina sala 1968ê ko bi anvê Bihara Pragê hatiye niyasîn, nehêlan ko ew şanoyan çê bikit, lewma bi awayekê çelengtir hundirî siyasetê bû. Ev bi belavkirina manîfêsto a Beyana 77ê gehişt kopîtkan. Ev manîfesto piçekê bersiva girtina endamên banda Xelkê Plastîkî yê Cîhanê bû. Jiber çelengiyên siyasî ew çend carekan dikevit zîndanê, cara ji hemiyan dirêjtir 4 sal bûn. Hertim jî ew li bin çavan dihat girtin. Piştî dirêjtirîn heyama xwe a zîndanê, wî şanoya Largo Desalato nivîsî ko behsa nivîsakrekî dikit ko ditirsit dubare bihêt zîndanîkirin. Ew jibo gotarên xwe jî binavûdeng bû, nemaze jibo anînezimana jîrane û zelala "piştî-totalîteryanîzm”ê (binihêre Hêza Bêhêzan, zaraveyek ko jibo wesfandina rewşa civakî û siyasî ya nûdem dikit ko çawa karekê weha dikit xelk bikarin "di direwekê da bijîn". Wekî alîgirekê berxwedana bêtund-û-tîjî, ew bû yek ji kesatiyên serkêş di Şoreşa Mexmelîn a sala 1989ê.

Serokkomarî

Václav Havel (2010)

Li roja 29ê Befirbara Pêşîna sala 1989ê, ew wekî rêberê Minbera Bajêrwar (Civic Forum, bi tevaya dengan ji aliyê Civata Federal bo serkomariyê hat hilbijartin.

Piştî hilbijartin ên azadên sala 1990ê, ew her wekî serkomar mave. Bi ser pest û givaşên xurt ra, Vatslavî her pişta maneveya federasyona Çêkoslovakiyayê ko ji Çêkiyayê û Slovakê pêkdihat digirt. Ew dewran bi navê Jiberhevhilweşyana Çêkoslovakiyayê dihêt niyasîn. Li roja 3ê Xêveya (HIzîrana) 1992ê, dema ew berbijarê yekane yê serkomariyê bû, parlemana federal deng neda wî. Sedema vê piştgirînekirina endamperlemanên Slovak li wî bû. Dema Slovakan Serxwebûna xwe ragihandî, wî li roja 20ê Xêveyê xwe ji serkomariyê vekêşa. Piştî damezrandina Komara Çêkiyayê, ew li roja 26ê Befirbara Paşîna sala 1993ê wekî berbijarekê serkomariyê hat nav hilbijartinan û biserkevt.

Li Befirbara Pêşîna 1996ê hat zanîn ko tûşî nexweşiya şêrpenceya sihan bûye. Brînkariya sihên wî li nexweşxaneya Zanîngeha Innsbruck ê serkevt. Nexweşiya wî du salan piştra dîsa vegeriya.

Kêmtir ji salekê piştî mirina jina xwe Olegayê, ko di nav xelkî da gelek hezkirî bû, ew bi lîstikvana navdar Dagmar Havlová re zewicî.

Vatsal jibo cara duyê, li sala 1998ê, wekî serkomarê Çêkiyayê hat hilbijartin. Wî li 2ê Reşemeha 2003ê dest ji serkomariyê berdan, dema hevrikê wî yê herî mezin, Václav Klaus di hilbijartinan da serkevtin destveanî.