Qesra Îshaq Paşa

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
(Ji Seraya Ishaq Paşa hat beralîkirin)
Qesra Îshaq Paşa
  • Seray Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
39°31′14″Bk 44°07′44″Rh / 39.520595°Bk 44.128926°Rh / 39.520595; 44.128926
DewletTirkiye Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Li beşa îdarî
Dema avabûnê
  • 1784 Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêreBelge

Qesra Îshaq Paşa an jî Serayê Îshaq Paşa, yek ji koşkên navdar ên Bakurê Kurdistanê ye û li axa Bazîdê ye.

Koşk ji aliyê Îshaq Paşa ve, di sala 1199ê koçî/1784ê zayînî de hatiye avakirin. Gorî dîroka fermî ya tirkan di nava 99 salan de avakirina wê hatiye bidawîkirin. Mîmariya koşkê elementên kurdî, romayî, farisî û selcûqî dihewîne. Sûrên wê bi nexşên giranbiha hatine nexşandin. Di avakirinê de koşk du qatî bûye lê qata jorîn êdî nemaye. Koşk gelek caran ji aliyê dewlet û mîrîtiyên kurdan ve hatiye restorekirin. Di wêjeya kurdî gelek caran bûye kaneke navdar. Ehmedê Xanî jî li heman koşkê jiyaye û perwerde daye. Niha goristana Xanî li wir e. Mûsa Anter gelek caran koşk wekî "Tirba yan goristana Ehmedê Xanî" bi nav dikir.[1] Dîsa Mizgefta Bazîdê jî li cem wê ye. Di dagirkirina rûsan a salên 1828 – 1829'an de, deriyê koşkê yê xwerû zêrîn bû, hatiye birin û niha li mûzexaneya Moskoyê tê parastin. Li koşkê hemam, mizgeft, goristan, kulîn, hewliya xwarinê, salona pêşwaziyan, harem û sîstema germkirina hilmê (wekî kalorîferên îro) heye.[2][3]

Dîrok[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Avakirina qesrê di 1685 de dest pê kir û bi dehan salan berdewam kir. Xebat di sala 1784 heya 1785an de qediya. Qesr di sala 1840an de ji ber erdhejek xera bû û ji bo demekê hate terikandin, lê di nav 20 salên pêş de qismî hate restore kirin. Di şerê rûs û tirkî de (1877-1878) dîsa zirar dîtiye. Avahî paşê ji hêla rûsan ve û di dema Şerê Cîhanî yê Yekem de dema ku bi guleyan zirar dîtibû hate bikar anîn.[2]

Paşê, qesr wekî navenda îdarî ya herêmê, û paşê jî wekî kelehek leşkerî hate bikar anîn heta sala 1937an. Piştî ku kevirê ji avahiyê hate girtin ji bo avakirina xaniyên nû, zirarek zêde çêbû.[4]

Di sala 2000an de, qesr di Lîsteya Serpêhatî ya Mîrateya Cîhanî ya UNESCO de hate zêdekirin. Di kurteya UNESCO de wiha tê gotin:[5]

Qesra li ser Rêya Îpekê li nêzî sînorê Îranê... Ew qet ne di kevneşopiya Osmaniyan de ye, lê ji kevneşopiya mîmariya Anatolya, îranî û Bakurê Mezopotamyayê têkeliyek e. Modela kevneşopî ya ku di avakirina Qesrên Qraliyetê yên li paytextên wekî Bursa, Edîrne û Stenbolê de tê bikaranîn, di sêwirana Qesra Îshaq Paşa de wekî mînak hat girtin. Bandora rojavayî ya di mîmariya osmanî de di serdema post-klasîk de tê dîtin…

Pirsgirêkên avahîsaziyê yên mezin di dema restorasyonek 2004 de hatin dîtin û bi tevahî nehatine tamîr kirin. Di dema restorasyonek paşîn de, banek nû hate zêdekirin, û her weha sitargehek li ser hin beşên serayê, ji dar û cam hatî çêkirin.[6] Bi xwezayî, ev karaktera dîrokî ya qesrê guherî.[7] Restorasyonek din di sala 2011 de dest pê kir.

Serdan bi xercê gengaz e; ziyaretvan dikarin gorên kevirên Ûrartûyan ên ku di sala 1830an de hatine keşfkirin û tê gotin ku ji sedsalan berê ne, dibe ku di navbera sedsala 13an û 9an b.z. de ne, bibînin.[8][1]

Wênedank[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  • Detayên çêkirinê
    Detayên çêkirinê
  • Qesra Îshaq Paşa, Bakûre Kurdistan.
    Qesra Îshaq Paşa, Bakûre Kurdistan.
  • Nêrînekî navbendî
    Nêrînekî navbendî
  • Li qubeya mizgefta Serayê digere
    Li qubeya mizgefta Serayê digere
  • Qesra Îshaq Paşa, Bayezîd,
    Qesra Îshaq Paşa, Bayezîd,
  • Dîmen ji hewşê
    Dîmen ji hewşê
  • Ji navî ve
    Ji navî ve
  • Ketina kompleksê
    Ketina kompleksê

Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. ^ a b Erdin, Nurgun; Tirak, Kamile (1 îlon 2009) [2009]. "Identification of Wooden Objects in Ishak Pasha Palace". Istanbul Universitesi Orman Fakultesi Dergisi: 124–137.
  2. ^ a b Sinclair, T. A. (31 kanûna pêşîn 1989). Eastern Turkey: An Architectural & Archaeological Survey, Volume I (bi îngilîzî). Pindar Press. r. 387. ISBN 978-1-904597-72-8.
  3. ^ Verity Campbell - Turkey - 2007 - 724 pages, page 586, ISBN 1-74104-556-8
  4. ^ "Ishak Pasha Palace | Turkish Archaeological News". turkisharchaeonews.net.
  5. ^ "Ishak Pasha Palace". UNESCO World Heritage Centre (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 22 tîrmeh 2020.
  6. ^ "Ishak Pasha Palace - Dogubeyazit, Turkey" – bi riya www.youtube.com.
  7. ^ Agency, Anadolu (3 tebax 2018). "Ishak Pasha Palace in eastern Turkey sees 'significant' hike in visitor numbers". Daily Sabah (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 22 tîrmeh 2020.
  8. ^ "Ishak Pasha Palace | Turkish Archaeological News". turkisharchaeonews.net. Roja gihiştinê 22 tîrmeh 2020.

Girêdanên derve[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Commons Li Wikimedia Commons medyayên di warê Qesra Îshaq Paşa de hene.
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Qesra_Îshaq_Paşa&oldid=1705716" hatiye standin.